I. Prawa osób z niepełnosprawnościami w GUS
Osobie z niepełnosprawnościami przysługują uprawnienia pracownicze określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44, 858, 1089).
Orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność
Dostarczenie pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność to możliwość skorzystania z rzeczywistych uprawnień w zakresie czasu pracy, przerw i dodatkowego urlopu, ale również szansa na dostosowanie stanowiska pracy odpowiednio do potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby.
Osoba z niepełnosprawnościami w stopniu znacznym lub umiarkowanym:
- Ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas dodatkowej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
- Ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku licząc od dnia zaliczenia jej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
- Ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 20 ustęp 1):
- w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku;
- w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
- Ma prawo wystąpić do pracodawcy o zapewnienie niezbędnych racjonalnych usprawnień dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do zrealizowania tych usprawnień.
- Nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
- Może pracować maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Osoba z niepełnosprawnościami w stopniu lekkim:
- Ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas dodatkowej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
- Ma prawo wystąpić do pracodawcy o zapewnienie jej niezbędnych racjonalnych usprawnień. Pracodawca jest zobowiązany do zrealizowania tych usprawnień.
- Nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych
- Może pracować maksymalnie 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
II. Zapomoga dla osób z niepełnosprawnościami w ramach środków z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych
Do korzystania ze świadczeń finansowanych ze środków Funduszu uprawnieni są m.in.:
- pracownicy GUS;
- pracownicy GUS przebywający na urlopach wychowawczych, macierzyńskich i rodzicielskich;
- pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym członkowie rodzin pracowników GUS, do których zalicza się:
- dzieci własne, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, pozostające na wyłącznym utrzymaniu pracowników GUS, do końca roku kalendarzowego, w którym nastąpi ukończenie szkoły średniej lub zawodowej nie dłużej jednak niż do ukończenia 20 roku życia,
- dzieci niepełnosprawne niezdolne do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy, będące na wyłącznym utrzymaniu pracowników GUS – bez względu na wiek (fakt ten powinien być udokumentowany),
- emeryci i renciści, którzy przeszli na emeryturę lub rentę bezpośrednio po zakończeniu pracy w Głównym Urzędzie Statystycznym, Zakładzie Obsługi GUS, Zakładzie Badań Statystyczno-Ekonomicznych i Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Statystyki oraz nie są zatrudnieni w innym miejscu pracy;
- dzieci własne, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej po zmarłych pracownikach GUS, jeżeli były na ich wyłącznym utrzymaniu do końca roku kalendarzowego, w którym nastąpi ukończenie szkoły średniej lub zawodowej, nie dłużej jednak niż do ukończ
enia 20 roku życia; - pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym, niepełnosprawne, niezdolne do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy dzieci osób, o których mowa w pkt. 4, będące na ich wyłącznym utrzymaniu – bez względu na wiek.
Dodatkowo, niezależnie od przyznanych z ZFŚS świadczeń osobom wymienionym w pkt. 1 i 2, które złożyły w Biurze Organizacji i Kadr dokument o orzeczonej niepełnosprawności, może być przyznana bezzwrotna zapomoga finansowa z tytułu rehabilitacji lub leczenia związanego z niepełnosprawnością.
W tym celu osoby uprawnione, zamierzające skorzystać z tej formy dofinansowania, powinny złożyć do Departamentu Administracyjno-Budżetowego – Samodzielne stanowisko pracy do spraw socjalnych- wniosek o przyznanie bezzwrotnej zapomogi finansowej na rehabilitację lub leczenie z tytułu niepełnosprawności.
Zapraszamy do zapoznania się z uprawnieniami osób z niepełnosprawnościami, które wynikają z innych przepisów prawa w następujących dziedzinach:
- Komunikacja/podróż
- Karta parkingowa
- Poczta
- Telekomunikacja
- Radio i Telewizja
- Podatki
- Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych
- Wybory
- Kultura fizyczna i sport
- Kultura i sztuka
- Edukacja
- Szkolnictwo wyższe
Szczegółowe informacje w tej sprawie dostępne są na stronie internetowej Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych: http://www.niepelnosprawni.gov.pl.
Zachęcamy do zapoznania się z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
III. Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami
19 lipca 2019 r. weszła w życie ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (DZ.U. z 2024 r. poz. 731). Celem ustawy jest poprawa warunków życia i funkcjonowania obywateli ze szczególnymi potrzebami, którzy są narażeni na marginalizację lub dyskryminację m.in. ze względu na niepełnosprawność lub obniżony poziom sprawności z powodu wieku czy choroby. Ustawa jest kluczowym elementem rządowego programu „Dostępność Plus”, który rząd przyjął 17 lipca 2018 r. Rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy realizują zapisy Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, zobowiązujące do zapewnienia takim osobom na równi z innymi obywatelami dostępu do różnych obiektów.
Zachęcamy do zapoznania się z ustawą o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Pliki do pobrania
